رشد روز افزون جمعیت کره زمین موجب شده است تا انسانها برای مدیریت کردن فعالیتها و امورات زندگی، در بسیاری از مواقع به تکنولوژی متوسل شوند. به نظر می رسد وجود برخی از مشکلات اجتماعی و مادی، باعث شده تا استفاده از تکنولوژی و فناوریهای ارتباطاتی، اجتناب ناپذیر باشد. اما به نظر می رسد در جوامع کنونی، اوضاع به گونه ای تغییر یافته که گویا انسانها برده تکنولوژی وابزارهای ارتباطی شده اند و انگار فراموش شده که این ابزارها باید در اسارت انسان باشند.

نگاهی به نحوه زندگی برخی از افراد، این تصور را ایجاد می کند که ساختار زندگی به گونه ای شده که انسانها در اغلب موارد، ابتکار عمل را در دست ندارند و این ابزارهای ارتباطاتی مثل رایانه و تبلت ها هستند که جامعه را اسیر ایجابات خاص خود کرده اند و به همین صورت است که به طور تدریجی، یک جامعه، عنان شعور، تفکر و معنویات خود را از دست می دهد. در چنین ساختاری یک فرایند اسارت میان انسان و تکنولوژی رخ می دهد که سیستم ایمنی در زمینه فرهنگ و تفکر در برابر هجمه سنگین جریان اطلاعات و ارتباطات، تضعیف و در نهایت، منهدم می شود.

آن زمان که نیل پستمن، نظریه پرداز معروف رسانه و ارتباطات، از واژه "تکنوپولی" به معنای تسلیم فرهنگ در برابر تکنولوژی، استفاده کرد، شاید برای بسیاری از افراد، این ها تنها نظریه هایی بودند که بیان شدند. اما فهم و درک این نظریه ها در جامعه امروز برای اغلب افراد مقدور و محسوس است.

این روزها انواع و اقسام آمارها و اخباری مرتبط با نحوه رویارویی انسانها با ابزارهای ارتباطی ارائه می شوند. اخباری که نشان می دهند برای عده ای از افراد، تکنولوژی و ابزارهای ارتباطی، جای خدا را گرفته اند. ابزارها و وسایلی که قرار بوده در خدمت انسانها و برای سهولت زندگی و انجام اموراتشان باشد، به دیوی ترسناک و بلایی مهلک تبدیل شده که نه تنها جامعه ما، بلکه شعور بشر و تمدن انسانی را تهدید می کند.

چند روز پیش خبری منتشر شد در رابطه با اینکه زوجی جوان به خاطر گوشی آیفون، طلاق گرفتند. ماجرا از این قرار بود که دختر و پسری جوان که اتفاقا با علاقه مند شدن به یکدیگر و با مخالفت خانواده ها، با یکدیگر ازدواج کرده بودند، یک سال بعد از شروع زندگی مشترک شان، به دلیل عدم اجابت خواسته خانم برای داشتن گوشی آیفون، در خواست طلاق داده بودند و آقا هم در دادگاه اظهار داشته که همسرش بعد از ازدواج خواسته های مادی زیادی داشته و او نمی تواند این خواسته ها را برآورده سازد.

این ماجرا ممکن است برای عده ای خنده دار باشد اما واقعیت همین است. کافی است نگاهی به اطراف بیندازید. در جامعه ما داشتن گوشی آیفون، گالکسی و آیپد و انواع تبلتها، به مظهری از ژشت شخصیتی و منزلت اجتماعی تبدیل شده است. بسیاری از افرادی که به دنبال داشتن این ابزارهای ارتباطی هستند، به دنبال بهره گیری از امکانات خاص این ابزارها در جهت انجام فعالیتی مفید و هدفمند نیستند، بلکه داشتن ابزاری تفاخر آمیز برایشان مهمتر است و داشتن این ابزار برایشان کافیست. این همان وضعیتی است که نیل پستمن توصیف می کند. این یعنی تسلیم فرهنگ در برابر تکنولوژی. این یعنی تلاش برای در اختیار داشتن تمامی ابزارهای مدرن ارتباطی، بدون فکر و بدون شعور. چه بسیار افرادی که این ابزارها را در اختیار دارند و سوار بر اتومبیلی گران قیمت هستند اما حداقلی از رفتار اجتماعی یک شهروند را رعایت نمی کنند و یا اصلا بلد نیستند. چه بسیار افرادی که به لحاظ طبقه اجتماعی در سطح متوسط و زیر متوسط هستند اما با اضافه کاری و قرض و وام، سعی دارند تا جدیدترین گوشی های تلفن همراه را داشته باشند. این یعنی معیار شخصیت و منزلت و جایگاه انسانها بیش از اینکه به نحوه رفتار و تفکرشان مربوط شود، به ابزارهای در دست آنها ارتباط دارد. چنین جامعه ای به لحاظ اخلاقی در سراشیبی است و باید برای نجات فرهنگ این جامعه تلاش کرد.

ای کاش انسانها می فهمیدند که ابزارهای ارتباطی، تنها تکه ای آهن پاره هستند برای اینکه نیازهای ما را برطرف سازند و وسیله ای باشند تا بتوانیم برای خود و سایرین، مفید و موثر باشیم. ای کاش دنیا به گونه ای بود که هر کس را به خاطر شخصیت و تفکر و رفتارش می ستود تا اینکه معیار ارزش گذاری افراد را مدل گوشی و ماشین شان تعیین کند. به راستی باید به حال چنین جامعه و مردمی گریه کرد و برای شفای این درد تلاش کرد. که اگر این دردها همه گیر شوند، دیگر نمی توان چاره ای اندیشید و جامعه ما هم به همان سمت و سویی می رود که جوامع غربی آنرا تجربه کردند و تاوان آنرا دادند و اکنون به دنبال روش هایی غیر از این هستند. بیائید با نگاهی دقیق تر به خودمان و فرزندان و اطرافیانمان نگاه کنیم و در مورد اعمال خویش، فکر کنیم و بعد تصمیم بگیریم تا پیش از آنکه اسیر و بنده چیزهایی شویم که دائما برا سرگرم سازی ما طراحی و تولید می شوند.